Class 6 Sanskrit Grammar Book Solutions अव्ययपदानि

We are offering NCERT Solutions for Class 6 Sanskrit Grammar Book अव्ययपदानि Questions and Answers can be used by students as a reference during their preparation.

Sanskrit Vyakaran Class 6 Solutions अव्ययपदानि

अव्ययपदानि किं भवति?
(अव्यय पद क्या होता है??)
येषु पदेषु विकारः न भवति तानि अव्ययपदानि भवन्ति।
(जिन पदों में कोई विकार नहीं होता है वे अव्यय पद होते हैं।)
उदाहरणम्

(i) च = और
रामः च श्यामः च गृहं गच्छतः
(राम और श्याम घर जाते हैं।)

Class 6 Sanskrit Grammar Book Solutions अव्ययपदानि

(ii) न = नहीं
जनः तृणम् न खादति।
(लोग घास नहीं खाते।)

(iii) वा = अथवा
रामः श्यामः वा गृहं गमिष्यति।
(राम या श्याम घर जायेगा।)

(iv) अद्य = आज
सः अद्य विद्यालयं न गतवान्।
(वह आज स्कूल नहीं गया।)

(v) अधुना (सम्प्रति) = अब
सः अधुना (सम्प्रति) स्नानं करोति।
(वह अब स्नान करता है।)

Class 6 Sanskrit Grammar Book Solutions अव्ययपदानि

(vi) श्वः (आने वाला कल)
अहं श्वः गृहं गमिष्यामि।
(मैं कल घर जाऊँगा।)

(vii) ह्यः (बीता कल)
अहं ह्यः गृहं न गतवान्।
(मैं कल घर नहीं गया।)

(vii) यदा (जब), तदा (तब)
यदा सः हसति तदा अहम् अपि हसामि।
(जब वह हँसता है तब मैं भी हँसता हूँ।)

(ix) कदा (कब)
सः कदा गमिष्यति?
(वह कब जाएगा?)

Class 6 Sanskrit Grammar Book Solutions अव्ययपदानि

(x) अत्र (यहाँ)
अत्र क्रीडा भवति।
(यहाँ खेल होता है।)

(xi) तत्र (वहाँ)
तत्र पठनं भवति।
(वहाँ पढ़ाई होती है।)

(xii) कुत्र (कहाँ)
सः कुत्र तिष्ठति?
(वह कहाँ रहता है?)

(xiii) यत्र (जहाँ)
यत्र धूमः तत्र वह्निः।
(जहाँ धुआँ वहाँ आग होती है।)

(xiv) अपि (भी)
सः अपि चतुरः अस्ति।
(वह भी चतुर है।)

Class 6 Sanskrit Grammar Book Solutions अव्ययपदानि

(xv) सदा (सर्वदा)
अहं सदा (सर्वदा) सत्यं वदामि।
(मैं सदा सत्य बोलता हूँ।)

(xvi) आम् (हाँ)
आम्, अहं मत्स्यं पश्यामि।
(हाँ, मैं मछली को देख रहा हूँ।)

(xvii) कुतः (कहाँ से)
अयं पशुः कुतः आगतः?
(यह पशु कहाँ से आया?)

(xviii) पुरा (पहले)
पुरा दशरथः राजा आसीत्।
(पहले दशरथ नाम का राजा हुआ।)

(xix) किम् (क्या)
चित्रे किं पश्यसि?
(चित्र में क्या देखते हो?)

अभ्यासः

1. अधोलिखितेषु वाक्येषु रिक्तस्थानानि कदा, पुरा, किम्, न, अधुना पदेषु उचितपदानि अवचित्य
पूरयत (निम्नलिखित वाक्यों में रिक्तस्थान कदा, पुरा, किम्, न, अधुना पदों से चुनकर भरो)
(i) चित्रे त्वम् ……………. पश्यसि?
(ii) सः …………… स्नानं करोति।
(iii) भवान् किमपि ………………. जानाति।
(iv) ………….. रामः रघुवंशनाथः आसीत्।
(v) सः ………………. विद्यालयं गमिष्यति?

Class 6 Sanskrit Grammar Book Solutions अव्ययपदानि

2. निम्नलिखितानाम् अव्ययानाम् अर्थान् निर्दिश्य वाक्यानि रचयत
(निम्न अव्ययों का अर्थ बताकर अपने वाक्य बनाओ)
किम्, यदा, कुत्र, तदा, सर्वत्र, न, अत्र ।

बहुविकल्पीयप्रश्नाः

अधोलिखितेषु विकल्पेषु समुचितम् उत्तरं चित्वा लिखत (निम्नलिखित विकल्पों में से उचित उत्तर चुनकर लिखें।
(After choosing the proper answer among the following, rewrite it.)

प्रश्न 1.
अहं………… गृहं न गतवान्-रिक्तस्थानं पूरयत।
(क) ह्यः
(ख) श्वः ।
(ग) अधुना
(घ) अद्य।
उत्तर:
(क) ह्यः

Class 6 Sanskrit Grammar Book Solutions अव्ययपदानि

प्रश्न 2.
………… दशरथः राजा आसीत्-रिक्तस्थानं पूरयत।
(क) एका
(ख) पुरा
(ग) अत्र
(घ) अधुना।
उत्तर:
(ख) पुरा

प्रश्न 3.
………. क्रीडा भवति-रिक्तस्थानं पूरयत।
(क) तदा
(ख) न
(ग) अत्र
(घ) यदा।
उत्तर:
(ग) अत्र

प्रश्न 4.
सः ………… स्नानं करोति-रिक्तस्थानं पूरयत।
(क) श्वः
(ख) ह्यः
(ग) अद्य
(घ) सम्प्रति।
उत्तर:
(घ) सम्प्रति।

Class 6 Sanskrit Grammar Book Solutions अव्ययपदानि

प्रश्न 5.
अयं पशुः ……….. आगतः-रिक्तस्थानं पूरयत।
(क) कुतः
(ख) अद्य
(ग) किम्
(घ) न।
उत्तर:
(क) कुतः

प्रश्न 6.
जनः तृणम् ……….. खादति-रिक्तस्थानं पूरयत।
(क) तत्र
(ख) न
(ग) यत्र
(घ) अत्र।
उत्तर:
(ख) न

प्रश्न 7.
……… अवकाशः अस्ति-रिक्तस्थानं पूरयत।
(क) न
(ख) यदा
(ग) अद्य
(घ) तदा।
उत्तर:
(ग) अद्य

प्रश्न 8.
चित्रे ………. पश्यसि-रिक्तस्थानं पूरयत।
(क) तदा
(ख) पुरा
(ग) न
(घ) किम्।
उत्तर:
(घ) किम्।

Class 6 Sanskrit Grammar Book Solutions अव्ययपदानि

प्रश्न 9.
………. सोमवासरः अस्ति’-रिक्तस्थानं पूरयत।
(क) अद्य
(ख) श्वः
(ग) अपिः
(घ) ह्यः।
उत्तर:
(क) अद्य

प्रश्न 10.
……….. रविवासरः भविष्यति’-रिक्तस्थानं पूरयत।
(क) ह्यः
(ख) श्वः
(ग) अद्य
(घ) अपि।
उत्तर:
(ख) श्वः

प्रश्न 11.
……….. शनिवासरः आसीत्’-रिक्तस्थानं पूरयत।
(क) श्वः
(ख) अद्य
(ग) ह्यः
(घ) अपि।
उत्तर:
(ग) ह्यः

प्रश्न 12.
‘गजः शीघ्रं ……….. चलति’-रिक्त स्थानं पूरयत।
(क) पुरा
(ख) अत्र
(ग) कुतः
(घ) न।
उत्तर:
(घ) न।

Class 6 Sanskrit Grammar Book Solutions अव्ययपदानि

प्रश्न 13.
…………. पाठं पठ’-रिक्तस्थानं पूरयत।
(क) अधुना
(ख) पुरा
(ग) कुतः
(घ) किम्।
उत्तर:
(क) अधुना

error: Content is protected !!